არაჰოჯკინის ლიმფომა არის დაავადება, რომლის დროსაც ზიანდება ლიმფური სისტემის უჯრედები. ესენია სისხლის თეთრი რიგის უჯრედები_ლიმფოციტები. არაჰოჯკინის ლიმფომის დროს ლიმფოციტები იქცევიან სიმსივნური უჯრედების მსგავსად, უკონტროლოდ მრავლდებიან და იზრდებიან და არ კვდებიან დადგენილი წესის მიხედვით. ამიტომაც აჰლ მიეკუთვნება სიმსივნურ დაავადებათა ჯგუფს.

ასეთი ნორმიდან გადახრილი ლიმფოციტები ხშირად  გროვდებიან ლიმფურ კვანძებში, რის შედეგადაც იგი მატულობს ზომაში. ლიმფოციტები ცირკულირებენ მთელს ორგანიზმში, ამიტომ ლიმფომის სიმსივნური წარმონაქმნის ფორმირება შეიძლება მოხდეს სხეულის სხვა ადგილებშიც ლიმფური კვანძის გარდა.

  • არაჰოჯკინის ლიმფომა აზიანებს ლიმფური სისტემის თეთრი რიგის უჯრედებს, ე.წ. ლიმფოციტებს

  • ნორმიდან გადახრილი ლიმფოციტები, რომლებიც იზრდებიან და მრავლდებიან უწესრიგოდ, ხშირად გროვდებიან ლიმფურ კვანძებში.  ამ გზით იქმნება სიმსივნური წარმონაქმნი, რომელიც ლოკალიზდება როგორც ლიმფურ  კვანძში, ისე სხვა ორგანოებში.

  • არაჰოჯკინის ლიმფომით დაავადებული რიგი პაციენტებისა შესაძლოა განიკურნოს დაავადებისაგან; ზოგ პაციენტში კი მიიღწევა დაავადებისაგან თავისუფალი პერიოდი, ე.წ. რემისია

  • პაცინტებმა, რომლებმაც ჩაიტარეს მკურნალობა, შეიძლება იცხოვრონ თითქმის ნორმალური ცხოვრებით მრავალი წლის მანძილზე.

არა-ჰოჯკინის ლიმფომა მეექვსე ყველაზე ხშირად დიაგნოსტირებული კიბო და კიბოს ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად მზარდი სახეობაა სიხშირის მიხედვით ამერიკის შეერთებულ შტატებში. ადრეული 1970 წლებიდან მოყოლებული მისი ინციდენტობა თითქმის გაორმაგდა. 2009 წელს დაახლოებით 66,000 ადამიანს დაუდგინდა ეს დაავადება და 19,000 -ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა მისგან. წელს დაახლოებით 574,000 პიროვნება იცხოვრებს ამ დაავადებით.

არაჰოჯკინის ლიმფომის სიმპტომები დამოკიდებულია მის პირველად ლოკალიზაციაზე. ხშირად დამახასიათებელია თვალით შესამჩნევი, პალპაციისას უმტკივნეულო ზედაპირული ლიმფური კვანძები. მას ამჩნევს თვითონ პაციენტი, ოჯახის წევრი ან ექიმი. თუ მუცლის ღრუს ლიმფური კვანძებია დაინტერესებული, ასეთ შემთხვევაში მუცელი გადიდებულია. თუ ლიმფომა იწვევს ნაწლავის ირგვლივ მდებარე ლიმფოიდური ქსოვილის შეშუპებას, პაციენტს აღენიშნება დისკომფორტი ან ტკივილი მუცელში. თიმუსში აღმოცენებული ლიმფომა ახდენს ტრაქეაზე ზეწოლას, რაც იწვევს ხველას და სუნთქვის გაძნელებას. ამავე მიზეზით შეიძლება მოხდეს დიდი ზომის ვენების კომპრესია, რის შედეგადაც ვითარდება თავისა და ზემო კიდურების შეშუპება, რომელიც სახიფათოა სიცოცხლისათვის. ლიმფომა პირველადი ლოკალიზაციით ცნს-ში იწვევს თავის ტკივილს, აზროვნების შეზღუდვას, მოტორული ფუნქციის დათრგუნვას და ზოგჯერ ეპილეფსიურ გულყრებს. 
გარდა აღნიშნულისა, არაჰოჯკინის ლიმფომას ახასიათებს ისეთი სიმპტომები, როგორიცაა: წონის დაკარგვა, ცხელება, ჭარბი ოფლიანობა ღამით და ქავილი. სამწუხაროდ, ამ ნიშნების არსებობა დაავადების ცუდ გამოსავალზე მიუთითებს.

გადიდებული ლიმფური კვანძების, ადენოიდების, ტონზილების, ელენთის ან ღვიძლის, ზემოთ ჩამოთვლილი სიმპტომების არსებობის შემთხვევაში ექიმმა შეიძლება ეჭვი მიიტანოს არაჰოჯკინის ლიმფომაზე

ერთადერთი გზა არაჰოჯკინის ლიმფომის დიაგნოზის დასასმელად. არსებობს ბიოფსიის რამოდენიმე სახე, რომლის არჩევაც დამოკიდებულია კონკრეტულ შემთხვევაზე. კანის გაკვეთის შემდეგ ქირურგი იღებს ლიმფურ კვანძს მთლიანად ან ამოკვეთს მცირე ზომის ნიმუშს. თუ ლიმფური კვანძი ზედაპირთან ახლოს მდებარეობს, ეს მანიპულაცია საკმაოდ ადვილია და კეთდება ადგილობრივი ანესთეზიით. ლიმფური კვანძის გულმკერდის ან მუცლის ღრუში მდებარეობისას მიმართავენ ზოგად ანესთეზიას.

ძვლის ტვინის ასპირაციის დროს ნემსს ამოაქვს ძვლის ტვინის მცირე ულუფები, ხოლო ტრეპანობიოფსიით ვიღებთ 2,5 სმ სიგრძის და 0.4 სმ სიგანის ცილინდრის ფორმის ქსოვილოვან მასალას, რომელიც მოიცავს ძვალსაც და ძვლის ტვინსაც. 

ბიოფსიური მასალის გამოკვლევა ხდება მიკროსკოპის საშუალებით ექიმი-მორფოლოგის მიერ, რომელიც აკვირდება უჯრედების ზომას, ფორმას და მათი განლაგების მოდელს ლიმფურ კვანძში. Mორფოლოგი, რომელიც სპეციალიზებულია ლიმფომებზე, ადვილად არჩევს დაავადების ტიპებს ერთმანეთისგან, რისთვისაც ხშირად მიმართავს სპეციფიურ ლაბორატორიულ ტესტებს, როგორიცაა: იმუნოჰისტოქიმია და გამდინარე ციტომეტრია.

იმუნოჰისტოქიმია: აღნიშნული კვლევისას ბიოფსიური მასალა მუშავდება სპეციფიური რეაქტივებით – ანტისხეულებით, შედეგად ხდება უჯრედების მონიშვნა – შეფერადება (“ლაბორატორიული საღებავით”). ეს მეთოდი წარმოადგენს აუცილებელ და მნიშვნელოვან პირობას დიაგნოზის დადგენისთვის და დიფერენციული დიაგნოსტიკისთვის, რაც თავის მხრივ განაპირობებს სწორ და ოპტიმალურ მკურნალობას.
ციტოგენეტიკა: ამ მეთოდით დგინდება უჯრედის ქრომოსომულ აპარატში არსებული ცვლილებები. ნორმაში ადამიანის უჯრედი შეიცავს 46 ქრომოსომას. სიმსივნურ (ლიმფომის) უჯრედებში ხშირად ადგილი აქვს ქრომოსომთა რიცხვის მატებას.
მოლეკულურ-გენეტიკური კვლევა: ლიმფომის უჯრედების დნმ-ის გამოკვლევა ავლენს იმ ტრანსლოკაციებს, რომელიც არ ჩანს ციტოგენეტიკური კვლევისას (საუბარია ქრომოსომების ძალიან მცირე უბნების გადაადგილებაზე)
კვლევის გამოსახულებითი მეთოდები: ამ მეთოდებს მივმართავთ ორგანიზმში სიმსივნის გამოვლენის, ლოკალიზაციის და გავრცელების დადგენის მიზნით, რაც გვეხმარება სტადიის დადგენაში
გულმკერდის რენტგენოგრაფია: მისი მეშვეობით აღმოვაჩენთ გადიდებულ ლიმფურ კვანძებს გულმკერდის ღრუში; აგრეთვე, სითხეს პლევრაში ან სიმსივნურ წარმონაქმნს ფილტვებში
ულტრასონოგრაფიული კვლევა: იგი გამოიყენება მუცლის ღრუს ორგანოების ვიზუალიზაციისთვის და მუცელში სიმსივნური წარმონაქმნების დასადგენად
კომპიუტერული ტომოგრაფია: წარმოადგენს რენტგენოსკოპიულ პროცედურას, რომელიც იძლევა მთლიანი სხეულის შრეობრივ სურათს. თუ ჩვეულებრივი რენტგენოგრაფიით ვიღებთ ერთ სურათს, CT გვაძლევს მრავალ სურათს სხვადასხვა ჭრილში. მონაცემთა კომპიუტერული დამუშავებით მიიღება სხეულის ამა თუ იმ ნაწილის ზუსტი დეტალური გამოსახულება. მას მიმართავენ მოცლის ან მენჯის ღრუში, გულმკერდსა და თავკისრის მიდამოში ლოკალიზებული ლიმფომების გამოსავლენად. სპირალური კომპიუტერული ტომოგრაფია წარმოადგენს ამ გამოკვლევის კიდევ ერთ სახეს, რომელიც იძლევა მაქსიმალურად დეტალურ გამოსახულებას. CT ასევე გამოიყენება სიმსივნური წარმონაქმნიდან ბიოფსიის აღებისას ნემსის დასამიზნებლად, რასაც უწოდებენ ბიოფსიას CT კონტროლით.

რისკის ფაქტორი წარმოადგენს რაიმე მდგომარეობას, რომელიც ზრდის დაავადების განვითარების ალბათობას. შესაძლებელია არა-ჰოჯკინის ლიმფომის განვითარება ქვემოთ ჩამოთვლილი რისკის ფაქტორების გარეშეც, თუმცა რაც უფრო მეტი რისკის ფაქტორი აღინიშნება, მით უფრო მეტია ამ დაავადების განვითარების ალბათობაც. 
არა-ჰიჯკინის ლიმფომის განვითარების რისკის ფაქტორებს წარმოადგენენ:

ადამიანები დასუსტებული იმუნური სისტემით იმყოფებიან არა-ჰოჯკინის ლიმფომის განვითარების მაღალი რისკის ქვეშ. მაგ., ორგანოების (თირკმელი, ღვიძლი, გული) ტრანსპლანტაციის შემდეგ პაციენტს ენიშნება იმუნიტეტის დამრთგუნველი მედიკამენტები (იმუნოსუპრესანტები), ორგანიზმის იმუნური რეაქციის აღსაკვეთად ახალ ორგანიზე. ასეთი პაციენტებს აქვთ არა-ჰოჯკინის ლიმფომის განვითარების მაღალი რისკი.

ისეთი დაავადებები, როგორიცაა რევმატოიდული ართრიტი, სისტემური წითელი მგლირა, ცელიაკია სპრუ და სხვა, დაკავშირებულია არა-ჰოჯკინის ლიმფომის განვითარების გაზრდილ სიხშირესთან. 
აუტოიმუნური დაავადებების დროს იმუნური სისტემა ორგანიზმის საკუთარ ქსოვილებს აღიქვამს როგორც უცხოს და ებრძვის მათ. ლიმფოციტები წარმოადგენენ ორგანიზმის იმუნური სისტემის შემადგენელ ნაწილს. ამ დროს ზედმეტად გააქტიურებული იმუნური სისტემა იწვევს ლიმფოციტების ჭარბ ზრდასა და დაყოფას ნორმასთან შედარებით, რასაც შესაძლებელია მათი ლიმფომის უჯრედებად გარდაქმნის რისკის გაზრდა მოყვეს. 

ზოგიერთმა ინფექციამ შეიძლება სხვადასხვა გზით გაზარდოს არა-ჰოჯკინის ლიმფომის განვითარების რისკი 
ინფექციები, რომლებიც პირდაპირ ახდენენ ლიმფოციტების ტრანსფორმაციას
ზოგიერთი ვირუსი პირდაპირ ზემოქმედებს ლიმფოციტების დნმ-ზე, რაც ხელს უწყობს მათ ავთვისებიან გადაგვარებას. ამ გზით მოქმედებენ ადამიანის  თ-უჯრედის ლეუკემია/ლიმფომის ვირუსი (HTLV-1) და ეფშტეინ-ბარის ვირუსი (EBV). HTLV-1- ით ინფიცირება ზრდის თ –უჯრედული ლიმფომის ზოგიერთი ტიპის განვითარების რისკს. აღნიშნული ვირუსი ყველაზე მეტად გავრცელებულია იაპონიასა და კარიბის ზღვის რეგიონში,
ეფშტეინ-ბარის ვირუსი ასოცირებულია ბურკიტის ლიმფომასთან აფრიკის ქვეყნებში. განვითარებულ ქვეყნებში ეფშტეინ-ბარის ვირუსი უფრო დაკავშირებულია ლიმფომის განვითარებასთან ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსის (HIV) მქონე ადამიანებში. 
ინფექციები, რომლებიც ასუსტებენ იმუნურ სისტემას
ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსი, რომელიც ასევე ცნობილია როგორც შეძენილი იმუნოდეფიციტის სინდრომი იწვევს იმუნური სისტემის დეფიციტს. იგი წარმოადგენს ბურკიტის ლიმფომის და დიფუზური B -მსხვილ უჯრედოვანი ლიმფომის განვითარების მაღალ რისკს.

ზოგიერთმა ქრონიკულმა ინფექციამ შეიძლება გაზარდოს ლიმფომის განვითარების რისკი, იმუნური სისტემის მუდმივი განგაშის მდგომარეობაში ყოფნის გამო. რაც უფრო მაღალია ლიმფოციტების წარმოქმნის სიხშირე ინფექციასთან ბრძოლის პროცესში, მით უფრო მეტია გენეტიკური შეცდომის ალბათობა, რასაც მოყვება ნორმალური ლიმფოციტის ლიმფომურად გარდაქმნა. 
Helicobacter Pylori, ბაქტერია, რომელიც იწვევს კუჭის წლულს, ასევე დაკავშირებულია კუჭის ლორწოვანი გარსთან ასოცირებული ლიმფოიდური ქსოვილის (MALT) ლიმფომასთან.  ორგანიზმის იმუნური რეაქცია ამ ინფექციაზე ზრდის ლიმფომის რისკს.
ჰეპატიტის C ვირუსიც წარმოადგენს ქრონიკულ ინფექციას. ახალმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ეს ინფექცია 6-ჯერ ზრდის არაჰოჯკინის ლიმფომის განვითარების რისკს ჩვეულებრივ პოპულაციასთან შედარებით.

არაჰოჯკინის ლიმფომის განვითარების ალბათობა მატულობს ასაკთან ერთად. 20 წლის ადამიანებში მისი განვითარების ალბათობა არის 4 100 ათას-ში, მაშინ როდესაც 60 წლის ასაკში ალბათობა 45 100 ათასში, ხოლო 80 წლის ასაკში 75 100 ათასში.

მამაკაცებში არაჰოჯკინის ლიმფომა შედარებით უფრო ხშირია.

კვლევების ნაწილი ადასტურებს, რომ ჭარბწონიანობა და სიმსუქნე წარმოადგენს არაჰოჯკინის ლიმფომის განვითარების რისკს. ასევე ზოგიერთი კვლევა ამტკიცებს, რომ ბოსტნეულით მდიდარი დიეტა ამ რისკს ამცირებს.

ადამიანებს, რომლებიც მუშაობენ პესტიციდებზე, ფერტილაიზერებზე და სხვა ტოქსიურ ნივთიერებებზე ან მიღებული აქვთ რადიაციული დასხივება მეტი შანსი აქვთ დაემართოთ არაჰოჯკინის ლიმფომა დანარჩენ პოპულაციასთან შედარებით. თერაპიული რენტგენოგრაფია და ულტრაიისფერი სხივები არ მოქმედებს არაჰოჯკინის განვითარების რისკებზე.

  • სიმპტომები — შეშუპებული, უმტკივნეულო ლიმფური კვანძები კისერზე, იღლიის ფოსოებში ან საზარდულში, წონაში დაკლება, ცხელება და ჭარბი ღამის ოფლიანობა 

  • სკრინინგი — დაავადების ადრეული აღმოჩენისთვის სკრინინგ-ტესტები არ არსებობს, მაგრამ დიაგნოზი შეიძლება დაისვას ლიმფური კვანძის ბიოფსიის საფუძველზე

დაავადების სტადია განისაზღვრება სიმსივნური პროცესის გავრცელების მიხედვით. ლიმფომის სტადიის დასადგენად მოწოდებულია მთელი რიგი გამოკვლევებისა, ვინაიდან დაავადების სტადიასა და ქვეტიპზე მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული შემდგომი მკურნალობა და პროგნოზი. ეს გამოკვლევებია:
• ფიზიკალური გასინჯვა
• სისხლის ტესტები
• ძვლის ტვინის ასპირაცია და ტრეპანობსია
• ლუმბალური პუნქცია (შესაბამისი ჩვენებების დროს)
• გამოსახულებითი ტესტები

სისტემას, რომლის მიხედვითაც ხდება სტადიის დადგენა უწოდებენ ANN Arbor-ს.
სტადიები ინომრება რომაული ციფრებით I-IV-მდე. თუ პაციენტს აღენიშნება B სიმპტომებიც (წონის კლება, ღამის ოფლიანობა, მაღალი T), სტადიის ნომერს ემატება B ასოც. ამ სიმპტომოკომპლექსის არარსებობის შემთხვევაში იწერება ასო A. თუ დაავადება ლიმფური კვანძიდან გავრცელებულია რომელიმე ორგანოში, სტადიის ნიშნულს ემატება ასო E.


I სტადია:  დაავადება მოიცავს ერთ ლიმფურ კვანძს ან ერთი რეგიონის ლიმფურ კვანძებს, მაგ., კისრის, საზარდულის ან იღლიის 
  
II სტადია: დაავადება ლიმფური კვანძების ორ სხვადასხვა რეგიონშია გავრცელებული, მაგრამ ისინი მდებარეობენ დიაფრაგმის     ერთ მხარეს

III სტადია: დაავადება ვრცელდება მხოლოდ ლიმფურ კვანძებში, მაგრამ დიაფრაგმის სხვადასხვა მხარეს

IV სტადია: დაავადება გავრცელებულია ერთ ან რამდენიმე ორგანოში, კანში, ძვლის ტვინში

ეს ინდექსი შემუშავდა რათა განისაზღვროს დაავადების გამოსავალი. ინდექსი განისაზღვრება 5 ფაქტორით. ჩამონათვალში განსაკუთრებით მძიმე პროგნოზული ფაქტორები გამოყოფილია მუქი შრიფტით;

  • ასაკი (60 წლამდე ან 60 წელს ზევით)

  • სტადია (I და II-თან შედარებით III და IV უფრო მძიმეა)

  • ლიმფომის გავრცელება ლიმფურ კვანძს გარეთ

  • ფუნქციური სტატუსი (ნორმალური ფუნქციური აქტივობის უნარი ან საჭიროებს დახმარებას ჩვეულებრივ ყოველდღიურ საქმიანობაში) 

  • შრატში LDH (სწრაფად მზარდი სიმსივნეების დროს ვლინდება სისხლში. ინდექსი განისაზღვრება LDH-ის ნორმალური ან მომატებული ციფრების მიხედვით)


ერთ მძიმე პროგნოზულ ფაქტორს ენიჭება 1 ქულა. პროგნოზული ინდექსის მიხედვით გამოყოფენ ლიმფომების 4 კატეგორიას. დაბალი კატეგორიის (0 ან 1 ქულა) პაციენტებს აქვთ მსუბუქი პროგნოზული ფაქტორები (ახალგაზდრდა ასაკი, I სტადია, შენარჩუნებული შრომისუნარიანობა და ა.შ.). მაღალი (4 ან 5 ქულა) კატეგორიის პაციენტებს აღენიშნებათ ყველა, ან უმეტესი ნაწილი მძიმე პროგნოზული ფაქტორებისა (ასაკი 60 წელს ზევით, ბოლო სტადიები, LDH-ის მაღალი დონე, შრომისუუნარობა და ა.შ.)
პაციენტის სიცოცხლის ხანგრძლივობა დამოკიდებულია არა ლიმფომის ტიპზე, არამედ კატეგორიაზე, რომე;ლსაც იგი მიეკუთვნება თავისი მონაცემებით. მაგ., 0-1 ქულიანი პაციენტების 75% ცოცხლობს 5 წელზე მეტ ხანს, როცა მაღალი კატეგორიის პაციენტთა 30%-ს აღენიშნება გადარჩენადობის 5 წლიანი მაჩვენებელი. პროგნოზული ინდექსის განსაზღვრა ექიმს უკეთ ეხმარება მკურნალობის კურსის განსაზღვრაში, ვიდრე მხოლოდ მორფოლოგიური დასკვნა და/ან სტადიის დადგენა.

  • სათანადო მკურნალობის შედეგად, დიფუზური B-მსხვილუჯრედოვანი ლიმფომით, არა-ჰოჯკინის ლიმფომის ხშირი და აგრესიული ფორმით, დაავადებული ადამიანებs აქვთ მნიშვნელოვანი შანსი განიკურნონ

  • ფოლიკულური ლიმფომა, დაბალი ხარისხის ლიმფომის ხშირი ფორმა, რომელიც ნელა პროგრესირებს, არ ინკურნება

    • რამდენიმე ფაქტორი განაპირობებს ფოლიკულური ლიმფომის რისკს, რომელიც განისაზღვრება გადარჩენის მაჩვენებლებით და მოიცავს ასაკს, დაზიანებული ლიმფური კვანძების რაოდენობას, დაავადებis გავრცელებas ლიმფური სისტემის ფარგლებს გარეთ, ჯანმრთელობის ზოგად მდგომარეობას  და სპეციფიკური ცილის (ლაქტატ დეჰიდროგენაზის) რაოდენობას სისხლში

  • მკურნალობა განსხვავდება დაავადების ტიპის და სტადიის; სიმსივნის ზომის და სართო მდგომარეობის მიხედვით; მკურნალობის ჩვეული მეთოდები მოიცავს დამიზნებით მედიცინას (მონოკლონური ანტისხეული), ქიმიოთერაპიას, დასხივებას და რადიოიმუნოთერაპიას

  • დიფუზური, B-მსხვილუჯრედოვანი ლიმფომის მკურნალობის მიზანი არის დაავადების განკურნება; დაავადების ინკურაბელური ფორმის, ფოლიკულური ლიმფომის, თანამედროვე მკურნალობის მიზანს პასუხის სიხშირის და პასუხის ხანგრძლივობის გაზრდა წარმოადგენს.